Lukasz.Strazynski

Od 1.01.2025 roku weszły w życie przepisy prawa[1], które wprowadzają segregację tekstyliów. Oznacza to obowiązek:

• przyjmowania odpadów tekstyliów i odzieży przez punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK-i), które prowadzą gminy (w każdej gminie powinien być przynajmniej jeden taki punkt),
• oddzielenia, przez mieszkańców i podmioty, odpadów tekstyliów i odzieży od innych odpadów czyli niewrzucania ich do pojemników na odpady zmieszane, tylko przekazywanie do PSZOK-ów.

Zmiana ta jest odpowiedzią na rosnący problem z odpadami tekstylnymi oraz konieczność dostosowania polskiego prawodawstwa do regulacji unijnych, które mają na celu ochronę środowiska i propagowanie zasad gospodarki o obiegu zamkniętym[2].

Do PSZOK-ów należy więc oddawać odpady tekstyliów i odzieży, np. zużyte:

• spodnie, koszule, płaszcze, ręczniki, obrusy, zasłony, firanki, pościel, koce, narzuty, ścierki kuchenne,
• obuwie, torby, torebki, plecaki, paski, rękawiczki,
• dywany i wykładziny,
• włókniny i materiały syntetyczne.

Odpady tekstylne to obecnie jeden z najszybciej rosnących rodzajów odpadów. W Polsce, podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, każdego roku do kosza trafiają miliony ton ubrań, pościeli, ręczników, butów i innych materiałów tekstylnych. Wielu z nas nie zdaje sobie sprawy, że te odpady, które wydają się bezużyteczne, mogą być przetworzone na nowe materiały czyli poddane recyklingowi.

Właściwa segregacja i przetwarzanie odpadów tekstyliów pozwala zmniejszyć ilość odpadów trafiających na składowiska, co z kolei wpływa na oszczędność przestrzeni. Odpady tekstylne są bardzo trudne do rozkładu w naturze, a ich spalanie wiąże się z emisją szkodliwych substancji. Dlatego ich recykling ma kluczowe znaczenie w walce o czystsze środowisko.

Segregacja tekstyliów to krok ku stworzeniu bardziej zrównoważonej gospodarki, co zmniejsza potrzebę produkcji nowych surowców, oszczędza wodę i energię, a także ogranicza emisję zanieczyszczeń związanych z produkcją odzieży.

[1] art. 14 ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z  2019 r. poz. 1579 z późn. zm.)

[2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/851 z dnia 30 maja 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2008/98/WE w sprawie odpadów (Dz. U. UE. L. z 2018 r. Nr 150, str. 109)

Nieuczciwie działające podmioty na rynku gospodarowania odpadami często wykorzystują proceder polegający na:

• odbiorze odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych, od wytwórcy
  i uzyskaniu wysokiej płatności za ich zagospodarowanie;
• wynajęciu przestrzeni (magazynu lub działki) znajdującej się z reguły na uboczu, z dala od siedzib ludzi i zgromadzeniu tam odebranych odpadów (podmioty często płacą wynajmującemu za dłuższy okres najmu, np. 6 miesięcy, z góry oraz informują, że przestrzeń jest im potrzebna wyłącznie do np. przechowywania sprzętu produkcyjnego lub budowlanego);
• pozostawieniu zgromadzonych odpadów np. tysięcy ton niebezpiecznych chemikaliów i urwaniu kontaktu z wynajmującym;
• podaniu w umowie najmu nieprawdziwych danych, co uniemożliwia późniejszą identyfikację podmiotu.

Początek kłopotów wynajmującego

Ustawa o odpadach[1] zobowiązuje posiadacza odpadów do niezwłocznego ich usunięcia z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania, a w przypadku nieusunięcia odpadów wójt, burmistrz lub prezydent miasta, w drodze decyzji wydawanej z urzędu, nakazuje posiadaczowi odpadów ich usunięcie. Wynajmujący, który staje się posiadaczem odpadów zgromadzonych na jego terenie, może więc ponieść duże koszty ich usunięcia. W przypadku odpadów niebezpiecznych opłaty za ich zagospodarowanie mogą sięgnąć wielu milionów złotych.

Jednocześnie naraża się on na wymierzenie kary pieniężnej przez organy kontroli i odpowiedzialność karną za nieodpowiednie postępowanie z odpadami[2]

Zgromadzone odpady zanieczyszczają środowisko

Dotyczy to szczególnie odpadów niebezpiecznych, które przechowywane w niewłaściwy sposób i w nieodpowiednich warunkach atmosferycznych mogą spowodować przedostanie się trujących związków chemicznych do gleby, powietrza lub wody. W następstwie może to zagrozić życiu lub zdrowiu ludzi, zwierząt i roślin. Może również dojść do ich samozapłonu i pożaru, który będzie stanowił bezpośrednie zagrożenie. W wyniku pożaru odpadów niebezpiecznych do powietrza uwalniane są znaczne ilości toksycznych gazów, które stanową zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Nie bez zaznaczenia jest również zagrożenie, jakie powodują dla środowiska wody gaśnicze z pożarów – niosą ze sobą toksyny, które mogą przedostać się wód gruntowych i podziemnych, i zanieczyścić pobliskie ujęcia wody pitnej.

Co może zrobić wynajmujący

Wynajmujący powinien na bieżąco kontrolować jak wykorzystywana jest przestrzeń najmu. W przypadku zauważenia gromadzenia przez najemcę odpadów należy to niezwłocznie zgłosić Policji i Wielkopolskiemu Wojewódzkiemu Inspektorowi Ochrony Środowiska.

Działania Inspekcji Ochrony Środowiska

Wyspecjalizowani inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrowy Środowiska w Poznaniu sprawdzą każde zgłoszenie. Po jego analizie mogą podjąć działania[3] polegające m.in. na:

• dokonywaniu oględzin pomieszczeń i innych miejsc,
• gromadzeniu i zabezpieczaniu dowodów,
• żądaniu informacji oraz przesłuchiwaniu osób,
• zatrzymywaniu lub przeszukiwaniu pojazdów przewożących towary oraz kontroli dokumentów.

Inspektorzy współpracują w wykonywaniu czynności z innymi służbami m.in. Policją, Wojewódzką Inspekcją Transportu Drogowego, Państwową Strażą Pożarną i np. w przypadku zidentyfikowania odpadów niebezpiecznych uzyskują wsparcie od jednostek chemicznych Państwowej Straży Pożarnej. Wykorzystują również środki techniczne, takie jak bezzałogowe statki powietrzne, georadar czy wiertnia.

Jak przeciwdziałać wynajęciu przestrzeni przestępcom środowiskowym?

Przede wszystkim należy dokładnie zapoznać się z zapisami umowy, dobrze zidentyfikować najemcę i sprawdzić dane o prowadzonej działalności w Internecie poprzez wyszukiwarki KRS lub CEIDG, dopytać w jakim celu chce wynająć przestrzeń. Można poprosić o referencje i zaświadczenia z ZUS oraz z Urzędu Skarbowego o braku zaległości, jak również skorzystać z porad prawnika, aby ustrzec się przed konsekwencjami podpisania niekorzystnej umowy.

[1] art. 26 (Dz.U. z 2023 r. poz. 1587 z późn. zm.)

[2] art. 183 kodeksu karnego, (Dz. U. z 2024 r. poz. 17 z późn. zm.)

[3] przewidziane w art. 10b ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2024 r. poz. 425)

17.12.2024 r. inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu wspólnie z funkcjonariuszami Wydziału Przestępczości Gospodarczej Komendy Miejskiej Policji w Koninie oraz pracownikami Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, przeprowadzili działania, które ujawniły zakopywanie oraz termiczne przekształcanie (spalanie) odpadów pochodzących ze stacji demontażu pojazdów w powiecie konińskim.

Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska złożył zawiadomienie do Policji o możliwości popełnienia przestępstwa z art. 183 § 1 ustawy kodeks karny, stanowiącym, że kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przetwarza, zbiera, unieszkodliwia, transportuje odpady lub substancje albo dokonuje odzysku odpadów lub substancji w takich warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Sprawa ma charakter rozwojowy i obecnie służby prowadzą dalsze czynności wyjaśniające. WIOŚ w Poznaniu niezwłocznie rozpoczął kontrolę interwencyjną w podmiocie najprawdopodobniej odpowiedzialnym za opisane działania w zakresie nielegalnego gospodarowania odpadami.

Wspomniana akcja stanowi kolejny przykład dobrze skoordynowanej współpracy WIOŚ w Poznaniu z GIOŚ i Policją, która przynosi konkretne rezultaty w walce z przestępcami środowiskowymi.

W nawiązaniu do komunikatu Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska z 28.11.2024 r. informujemy, że rejestr podmiotów uprawnionych do odbioru odpadów niebezpiecznych w postaci środków ochrony roślin prowadzi marszałek województwa w ramach bazy danych o produktach i opakowaniach oraz gospodarce odpadami (BDO). Baza danych umożliwia, bez konieczności logowania, wyszukiwanie podmiotów gospodarujących danym kodem odpadów na terenie województwa pod adresem: https://rejestr-bdo.mos.gov.pl/Registry/Index

W przypadku problemów z uruchomieniem strony, można również skorzystać z linku https://rejestr-bdo.mos.gov.pl/ i wybrać zakładkę REJESTR PODMIOTÓW z menu po lewej stronie ekranu. Następnie w pole kod odpadów należy wpisać kod odpadu, dla którego chcemy znaleźć odbiorcę.

Jeżeli drugi podany link również się nie uruchamia, można skorzystać z linku www.bdo.mos.gov.pl i wybrać pole PRZEJDŹ DO SYSTEMU BDO (na górze ekranu), po czym wybrać zakładkę REJESTR PODMIOTÓW z menu po lewej stronie ekranu, a następnie w pole kod odpadów należy wpisać kod odpadu, dla którego chcemy znaleźć odbiorcę.

Dodatkowo na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska https://www.gov.pl/web/gios/wyszukiwanie-odbiorcow-odpadow została zamieszczona wizualizacja wyszukiwania odbiorców odpadów.

Zachęcamy do zapoznania się funkcjonalnościami, które stwarza baza danych o produktach i opakowaniach oraz gospodarce odpadami (BDO).

W godzinach porannych 1.12.2024 r. do Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu wpłynęło zgłoszenie o rozszczelnieniu ropociągu PERN S.A. w okolicach miejscowości Pniewy. Wstępnie wyciek ocenia się na ok. 5 ton substancji ropopochodnej.

Zamknięto tłoczenie ropy z kierunku wschodniego (z miejscowości Góra) i dopływu z kierunku zachodniego (z miejscowości Miłostowo). Na miejscu działania podjęli przedstawiciele PERN S.A. i funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej, którzy zabezpieczyli wyciek i rozpoczęli naprawę odcinka. Rozlewisko wycieku oczyszczane jest za pomocą specjalistycznego sprzętu ratownictwa ekologicznego.

Zidentyfikowano miejsce rozszczelnienia, które znajduje się w przepuście pod drogą krajową nr 92 i przystąpiono do działań zgodnie z procedurami przewidzianymi dla tego typu sytuacji. Po przygotowaniu miejsca naprawy, opróżnieniu rurociągu z surowca, fragment nieszczelnego rurociągu zostanie wymieniony na nowy.

Na miejsce niezwłocznie przybyli inspektorzy Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu, którzy dokonali rozpoznania zanieczyszczenia w terenie oraz wykonali dokumentację fotograficzną. Pracownik CLB GIOŚ pobrał próby gleby do badań laboratoryjnych, których analizy nadal trwają. Rozpoczęliśmy również kontrolę interwencyjną w firmie PERN S.A. – Stacja Pomp SZ-2 w Tarnowie Podgórnym celem ustalenia przyczyn wycieku i oceny jego skutków.

25.11.2024 r. na VII Sesji Sejmiku Województwa Wielkopolskiego przedstawiciel Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu zaprezentował „Informację o działalności kontrolnej Inspekcji Ochrony Środowiska w województwie wielkopolskim w 2023 roku”.

W informacji zostały zawarte przede wszystkim wyniki kontroli obiektów o podstawowym znaczeniu dla województwa, które przekazywane są Sejmikowi na jego wniosek skierowany do Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska. Podczas prezentacji radni oraz Zarząd Województwa wysłuchali informacji m.in. o:

• zasadach planowania kontroli i kategoryzacji zakładów,
• kontrolach planowych oraz pozaplanowych z wyjazdem w teren,
• kontrolach w oparciu o dokumenty,
• działaniach realizowanych w zakresie zwalczania przestępstw i wykroczeń przeciwko środowisku,
• problematyce wniosków o interwencje,
• działaniach pokontrolnych.

Ponadto zaznaczono, że Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu przeprowadził kontrole planowe w zakładach:

• dużego ryzyka wystąpienia poważnej awarii, gdzie podczas 11 kontroli planowych nie stwierdzono żadnych naruszeń wymagań ochrony środowiska,
• zwiększonego ryzyka wystąpienia poważnej awarii (podczas 23 kontroli planowych inspektorzy stwierdzili 2 naruszenia).

Równocześnie podkreślono, że nie wystąpiła potrzeba i inspektorzy WIOŚ nie przeprowadzili  kontroli pozaplanowych, w tym interwencyjnych w tych zakładach. Na terenie województwa nie wystąpiła również awaria mająca znamiona poważnej awarii przemysłowej. Pośrednio, świadczyć to może o efektywności działań WIOŚ, zmierzających do systematycznego obniżania negatywnego wpływu kontrolowanych zakładów na środowisko.

Fot. UMWW

Uroczystość odbyła się 20.11.2024 r. w auli im. Lubrańskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Podczas prezentacji Okręgowy Inspektorat Pracy w Poznaniu podsumował działania prewencyjne w 2024 r. W wystąpieniu podkreślono duże znaczenie inicjatyw podjętych w ramach sieci powiązań sygnatariuszy Porozumienia Bezpieczna Wielkopolska, wśród których jest Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu.

Dodatkowo wręczono nagrody i dyplomy laureatom konkursów oraz uczestnikom programów prewencyjnych:

• Pracodawca – organizator pracy bezpiecznej.
• Buduj bezpiecznie.
• Najaktywniejszy społeczny inspektor pracy.
• Zdobądź dyplom Państwowej Inspekcji Pracy.

Spotkanie było kolejnym wydarzeniem wzmacniającym więź instytucjonalną sygnatariuszy Porozumienia Bezpieczna Wielkopolska i upowszechniającym wiedzę oraz praktykę szeroko pojętego bezpieczeństwa na terenie województwa wielkopolskiego.

Kolejnym tematem serii szkoleń były: „Uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego z punktu widzenia działalności WIOŚ”.

Prowadząca szkolenie ekspertka szczegółowo omówiła m.in.:

• definicje i kategoryzację produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego,
• rozróżnienie ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych,
• produkcję nawozów organicznych, polepszaczy gleby, biogazu i kompostu w kontekście przepisów środowiskowych,
• obowiązki podmiotów wytwarzających produkty uboczne pochodzenia zwierzęcego dotyczące np. magazynowania, transportu, oznakowania kontenerów/pojemników,
• orzecznictwo w sprawie uznania odpadów pochodzenia zwierzęcego za produkt uboczny.

Szkolenie zostało dofinansowane ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu i przeprowadzone 7.11.2024 r. w siedzibie Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu. Uczestniczyli w nim inspektorzy i pracownicy WIOŚ w Poznaniu oraz jego Delegatur w Kaliszu, Koninie, Lesznie i Pile.