Rafal Kupski

Niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszenia ze Starostwa Powiatowego w Szamotułach w dniu 30.06.2023 r. przeprowadzono oględziny w terenie. W trakcie prowadzonych oględzin stwierdzono:
– obecność niewielkiej ilości śniętych ryb;
– mleczne, mętne zabarwienie wody w rzece Sama poniżej ujścia wody ze Zbiornika Wody Radzyny;
– punktowe, niewielkie spienienie wody w rzece poniżej ujścia z ww. zbiornika;
– stagnację przepływu wody w rzece;
– brak widocznego zanieczyszczenia wody Zbiornika Wody Radzyny.
Pobrano próbki wody do analizy, które obecnie są prowadzone.

W dniu 30.06.2023 r. niezwłocznie po otrzymaniu zgłoszenia dotyczącego śniętych ryb na brzegu i w toni jeziora Rogozińskiego w Rogoźnie na terenie Ośrodka Sportu i Rekreacji w Rogoźnie, podjęto czynności wyjaśniające w zgłoszonej sprawie. W obecności Kierownika Nadzoru Wodnego w Gnieźnie, Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, Burmistrza Rogoźna oraz pracowników dzierżawcy jeziora Rogozińskiego przeprowadzono oględziny jeziora Rogozińskiego i potwierdzono obecność śniętych ryby na terenie plaży, gdzie wyłowiono 300 kg śniętych ryb. Wyczuwalny był także zapach rozkładających się ryb. Pobrano próbki wody do badań, które nadal są prowadzone. W trakcie prowadzonych działań poziom tlenu rozpuszczonego w jeziorze wyniósł od 6,2 do 6, 5 mg/l.

W dniu 28.06.2023 r. i 29.06.2023 r. tut. Inspektorat przeprowadził czynności w związku ze zgłoszeniem śniecia ryb w zbiorniku wodnym Kowalskie i dopływu ścieków wylotem przy zaporze czołowej zbiornika wodnego Kowalskie.

Podczas podjętych czynności  w sprawie śniętych ryb w zbiorniku wodnym Kowalskie potwierdzono występowanie martwych ryb na brzegu oraz w toni wodnej i zaroślach zbiornika wodnego. Woda w zbiorniku podczas oględzin w dniu 28.06.2023 r. oraz w dniu 29.06.2023 r. była lekko mętna, wyczuwalny był zgniły zapach. Zostały pobrane dwie próby wody: bezpośrednio przy dzikiej plaży oraz przy ujściu starego kanału, który jest pozostałością po starej przepompowni w miejscowości Kowalskie. Nie stwierdzono źródeł zanieczyszczeń w postaci wylotów czy innych czynników wpływających bezpośrednio na zaistniały stan martwych ryb. Wstępne wyniki analizy wykazały niską zawartość tlenu przy temperaturze wody 20-23⁰C na poziomie od 2,18 mg/l do 5,14 mg/l.

W dniu 29.06.2023 r. inspektor udał się również do miejsca, które zostało zgłoszone jako miejsce, gdzie wypływają ścieki wylotem przy zaporze czołowej zbiornika wodnego Kowalskie. Stwierdzono za zaporą czołową w miejscu wypływu rzeki Główna ze zbiornika wodnego silny i intensywny zapach siarkowodorowy, kolor wody był mlecznobiały, widoczna była szarobiała piana na powierzchni wody, która powstała wraz z intensywnym wypływem rzeki w tym miejscu. Dodatkowo widoczny był przy wylocie biały osad/grzybek ściekowy/, który pokrywał roślinność przybrzeżną i wodną. Nie stwierdzono dopływu ścieków do zbiornika, a widoczne zanieczyszczenie było wynikiem odrywania się osadów dennych.

Reasumując, wstępne wyniki analiz wskazują, że przyczyną śnięcia ryb była niska zawartość tlenu w zbiorniku wodnym oraz podwyższona temperatura wody. Pełne wyniki badań będą znane za ok. 14 dni, po przeprowadzeniu analiz przez Centralne Laboratorium Badawcze Oddział w Poznaniu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Odczuwalny nieprzyjemny zapach pochodził od osadów dennych, które zostały wzruszone w miejscu wypływu rzeki Główna ze zbiornika Kowalskie.

Wraz z nadejściem lata i wzrostem temperatury, w rzekach i zbiornikach coraz częściej występuje zjawisko przyduchy (znaczne obniżenie ilości tlenu rozpuszczalnego w wodzie). Zjawisku sprzyja również niski stan wód wywołany długotrwałą suszą. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu odnotowuje liczne przypadki wystąpienia śniętych ryb na terenie województwa wielkopolskiego. W ostatnich dniach podejmowano działania między innymi na Zbiorniku Kowalskim (powiat poznański), Jeziorze Rogozińskim (powiat obornicki), Kanale Obry w Kostrzynie, Jeziorze Błędno (powiat nowotomyski). Wstępne wyniki badań potwierdzają, że przyczyną śnięcia ryb jest niska zawartość tlenu rozpuszczonego w wodzie.

W dniu 18.06.2023r. o godz. 11:30 dyżurujący inspektor odebrał telefonicznie informację z Centrum Zarządzania Kryzysowego w Poznaniu o zgłoszeniu odebranym po godz. 11:00 dotyczącym widocznych martwych ryb w Stawach Sołackich w Parku Sołackim w Poznaniu, które zgłosił pracownik Straży Miejskiej oraz Policja. Podczas podjętych czynności w dniu 18.06.2023 r. oraz w dniu 19.06.2023 r. potwierdzono występowanie martwych ryb unoszących się w przybrzeżnych zaroślach w Stawach Sołackich – zarówno w Małym jak i w Dużym Stawie. W Dużym Stawie stwierdzono znacznie większą ilość martwych ryb niż w Małym Stawie, w dniach oględzin nie stwierdzono martwych szczurów. Woda w Małym Stawie oraz w cieku Bodganka (powyżej stawów) była mętna o szaromlecznym zabarwieniu. Przy brzegu Dużego Stawu Sołackiego przed ujściem do rzeki Bogdanki woda była mętna o zielonkawej barwie, wyczuwalny był silny gnilny rybi zapach. Podczas oględzin na terenie Parku Sołackiego nie stwierdzono żadnych wylotów, z których mogłyby dostawać się zanieczyszczenia.

Dokonano dnia 18.06.2023 r. poboru próbek wody z trzech miejsc: z cieku Bogdanka na dopływie do Małego Stawu Sołackiego i z cieku Bogdanka na odpływie ze Stawów Sołackich oraz próbkę wody z Dużego Stawu Sołackiego. Dnia następnego, tj. 19.06.2023r. dokonano ponownego poboru dwóch próbek wody: z Dużego Stawu Sołackiego – przy ujściu do cieku Bogdanka, powyżej mostku oraz z cieku Bogdanka na dopływie do Małego Stawu Sołackiego, powyżej mostku.

Obecnie trwają analizy pobranych próbek przez CLB Oddział w Poznaniu GIOŚ. Wstępne wyniki analiz wskazują na niską zawartość tlenu w wodzie.

Aktualizacja:

Na podstawie otrzymanych wyników badań  próbek wody pobranych w dniu 18.06.2023r. i  w dniu 19.06.2023r. stwierdzono, że większość wskaźników wskazuje, że woda w Stawach Sołackich i rzece Bogdance charakteryzuje się I lub II klasą jakości wód. Niewielkie przekroczenia w stosunku do wartości wskaźników granicznych zawartych w załączniku nr 7 tabela nr 10 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 25.06.2021r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego oraz sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych, a także środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. z 2021, poz. 1475) stwierdzono jedynie dla wskaźników takich jak przewodność elektrolityczna właściwa, azot amonowy, ogólny węgiel organiczny, BZT5 w pojedynczych próbkach. Natomiast niedobór w stosunku do norm ww. rozporządzenia stwierdzono dla zawartości tlenu rozpuszczonego, tj. na poziomie 3,0 mg/l O₂ w próbie pobranej z Dużego Stawu Sołackiego, gdzie doszło do śnięcia ryb oraz 6,5 mg/l O₂ w próbie pobranej z cieku Bogdanka na dopływie do Małego Stawu podczas, gdy norma dla II klasy jakości wód wynosi ≥ 7,6 mg/l O₂, co prawdopodobnie było bezpośrednią przyczyną śnięcia ryb.

Dnia 20.05.2023r. wpłynęło zgłoszenie o widocznej czerwonej plamie na Jeziorze Kierskim i śniętych rybach. Dyżurujący inspektor WIOŚ w Poznaniu podczas czynności nie stwierdził śniętych ryb, jak również plamy w kolorze czerwonym na jeziorze. Z rozmowy z lokalnym rybakiem wynika, że widział on w tym dniu jedynie dwie śnięte ryby, które prawdopodobnie padły po tarle lub z powodu innych czynników naturalnych, a pojawiający się kolor czerwony wody może być wynikiem zakwitu glonów. Pracownik CLB GIOŚ dokonał poboru próby wody z Jeziora Kierskiego w m. Chyby przy molo.

Jezioro Kierskie należy do typu jezior stratyfikowanych o podłożu wapiennym, o dużej wartości współczynnika Schindlera (kod typu: WSd_a). Na podstawie Sprawozdania z badań stwierdzono zawartość tlenu rozpuszczonego wynoszącą 18,5 mg/l, co potwierdza zakwit glonów.

Analiza mikroskopowa pobranej próbki wody wykazała masową obecność kryptofitów z klasy Cryptophyceae z rodzaju Plagioselmis. Są to jednokomórkowe monady poruszające się za pomocą wici, a ich intensywny ruch był wyraźnie widoczny w próbce przyżyciowej. Takson jest dominantem w badanej próbce, a jego masowa ilość spowodowała zmętnienie wody.

Z uwagi na fakt, że kryptofity często preferują wody chłodniejsze, ich występowanie najsilniej zaznaczone jest wiosną, jesienią i zimą. Można przypuszczać, że w związku z niskimi temperaturami powietrza w okresie wiosennym w połączeniu z odpowiednimi stężeniami substancji biogennych nastąpił masowy rozwój Plagioselmis sp.

Drugim pod względem liczebności taksonem były sinice nitkowate Limnothrix redekei, jednak nie były to ilości mogące powodować zakwit.

W próbce stwierdzono również drobne zielenice (Chlorophyta) z klas Prasinophyceae oraz Chlorophyceae reprezentowanych m.in. przez rodzaje Desmodesmus, Oocystis, Phacotus. Oznaczono również haptofity (Haptophyceae) z rodzaju Chrysochromulina, pojedyncze okrzemki (Bacillariophyceae) z rodzaju Nitzschia oraz okrzemki centryczne i kryptofity (Cryptophyceae) z rodzaju Cryptomonas.

W próbce można było zaobserwować organizmy zwierzęce takie jak wrotki Rotatoria sp. i Keratella quadrata oraz ameby skorupkowe z rodzaju Euglypha.

Powyższe badania wskazują na przyczynę naturalną, nie stwierdzono zanieczyszczenia wód jeziora ściekami.