W uzupełnieniu naszego komunikatu z dnia 6 kwietnia br. w sprawie zanieczyszczenia Jeziora Kierskiego (https://poznan.wios.gov.pl/2022/04/06/zanieczyszczenie-jeziora-kierskiego) poniżej przedstawiamy informację o ustaleniach Wielkopolskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, podjętych w wyniku wpływających zgłoszeń interwencyjnych.

Pierwsze oględziny i pobór próbek – marzec 2022

Podczas oględzin przeprowadzonych dnia 3 marca br. ustalono, że ścieki z oczyszczalni ścieków
w Tarnowie Podgórnym odprowadzane wylotem do Kanału Przybrodzkiego w miejscowości Góra (gmina Tarnowo Podgórne) powodują negatywne zmiany w początkowym biegu Kanału Przybrodzkiego w postaci zmętnienia i szaro-brązowego zabarwienia wody, a także gromadzenia się przy brzegu cieku szaro-brązowo-czarnego osadu (fotografia 1).

Zdjęcie Kanału Przybrodzkiego

Fotografia 1. Kanał Przybrodzki przy wylocie ścieków z oczyszczalni ścieków w Tarnowie Podgórnym w miejscowości Góra, 3 marca br.

W dopływie do Samicy Kierskiej (zwanej popularnie Pamiątkowską), tj. rowie SK-63, było widać intensywny przepływ wizualnie mętnej wody o zabarwieniu brązowo-szarym, która na kaskadzie tworzyła kłęby kremowo-szarej piany (fotografia 2).

Zdjęcie rowu SK-63

Fotografia 2. Rów SK-63 przy przepuście drogi wojewódzkiej nr 184, między Napachaniem a Mrowinem, 3 marca br.

Woda w Samicy Kierskiej przy przepuście była wizualnie lekko mętna, szara. Stan wody był wysoki, koryto miało wygląd naturalny, przy brzegu widoczna była gdzieniegdzie cienka pokrywa lodu. Na powierzchni roślin zanurzonych w wodzie nie było widać osadów charakterystycznych dla ścieków. Powierzchnia wody w Jeziorze Kierskim przy brzegu dzikiej plaży (w pobliżu ujścia Samicy Kierskiej do jeziora) oraz przy molo na kąpielisku publicznym Krzyżowniki była pokryta cienką warstwą lodu. W czasie poboru próbek, woda była wizualnie przejrzysta.

Wyniki badań próbek pobranych w marcu

Według wyników badań próbek wody i ścieków pobranych dnia 3 marca br., jakość ścieków odprowadzanych z wylotu z oczyszczalni ścieków w Tarnowie Podgórnym przekraczała najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń, określone w obowiązujących przepisach,
w zakresie niektórych zbadanych parametrów, tj. biochemiczne zapotrzebowanie na tlen w okresie 5 dób i azot ogólny. Przekroczenia stwierdzono również w zakresie niektórych wskaźników charakterystycznych dla ścieków przemysłowych, wchodzących w skład ścieków komunalnych dopływających na oczyszczalnię, tj. ogólny węgiel organiczny i azot amonowy.

Uzyskane wyniki badań próbek wody pobranych dnia 3 marca br. z Samicy Kierskiej porównano do odpowiednich wartości granicznych dla klas jakości wód powierzchniowych. Na tej podstawie stwierdzono, że jakość wody w Samicy Kierskiej, zarówno powyżej, jak i poniżej ujścia dopływu (rowu SK-63), była poniżej stanu dobrego, tzn. mieściła się poniżej klasy 2 jakości wód (poniżej klasy 2 nie określa się wartości dla większości badanych wskaźników), przy czym poniżej dopływu rowu SK-63 jakość wody w tym cieku uległa wyraźnemu pogorszeniu, zwłaszcza w odniesieniu do substancji biogennych, tj. nastąpił wzrost stężenia różnych form azotu i fosforu ogólnego. Rów SK-63 doprowadzał do Samicy Kierskiej znaczny ładunek związków azotu w formie amonowej (jest to charakterystyczne dla nieoczyszczonych lub nieodpowiednio oczyszczonych ścieków komunalnych), a w mniejszym zakresie również związków fosforu.

Uzyskane wyniki badań próbek wody pobranych dnia 3 marca br. z Jeziora Kierskiego porównano do odpowiednich wartości granicznych dla klas jakości wód powierzchniowych. Na tej podstawie stwierdzono, że jakość wody w Jeziorze Kierskim w obu zbadanych miejscach była podobna. Pod kątem takich wskaźników jak fosfor ogólny, azot ogólny czy przewodność elektryczna właściwa, jakość wody była poniżej stanu dobrego, tzn. poniżej klasy 2 (poniżej klasy 2 nie określa się wartości dla większości badanych wskaźników).

Drugie oględziny i pobór próbek – marzec 2022

25 marca br. przeprowadzono oględziny Jeziora Kierskiego przy jego południowym brzegu, na terenie poznańskiego Oddziału Żeglarskiego PTTK Wagabunda. Woda przy brzegu jeziora była koloru czerwono-brunatnego (fotografia 3). W wodzie unosiły się krótkie nitki w tym samym kolorze. Przejrzystość wody była niewielka. Pomiędzy brzegiem jeziora i pomostem widoczna była unosząca się na powierzchni zawiesina z widocznymi fragmentami traw i pianą w kolorze białym. W tym dniu również pobrano do badań próbkę wody przy brzegu na terenie klubu żeglarskiego PTTK Wagabunda.

Zdjęcie Jeziora Kierskiego

Fotografia 3. Jezioro Kierskie przy południowym brzegu, na terenie poznańskiego Oddziału Żeglarskiego PTTK Wagabunda przy ul. Międzyzdrojskiej w Poznaniu, 25 marca br.

Według wyników badań próbki wody pobranej dnia 25 marca br., jakość wody w Jeziorze Kierskim była gorsza, aniżeli wskazywały wyniki badań próbek wody pobranych dnia 3 marca br. w zakresie wskaźników fosfor ogólny i azot ogólny, co mogło jednak wynikać z masowej obecności w próbce pobranej dnia 25 marca br. sinic z rodzaju Planktothrix. Intensywny rozwój tych sinic wskazuje na zaburzenie równowagi ekologicznej, spowodowanej przez wzrost stężenia substancji biogennych (związki azotu i fosforu) w wodzie. Skupiska tych organizmów mogą być transportowane daleko od miejsca ich pierwotnego zakwitu, spychane do brzegu zbiornika wodnego przez wiatr i fale.

Kontrola w oczyszczalni ścieków w Tarnowie Podgórnym

W dniach od 12 kwietnia do 27 maja br. przeprowadzono kontrolę obejmującą oczyszczalnię ścieków w Tarnowie Podgórnym. Podczas tej kontroli sformułowano następujące wnioski:

  1. odprowadzane ścieki komunalne z oczyszczalni ścieków w Tarnowie Podgórnym przynajmniej okresowo nie były oczyszczone w stopniu wymaganym przepisami, co stanowiło główne zagrożenie dla jakości wody w Kanale Przybrodzkim, rowie SK-63 i Samicy Kierskiej, jak i również w samym Jeziorze Kierskim
  2. odtworzenie wododziału na rowie SK-63, którym zanieczyszczona ściekami woda z Kanału Przybrodzkiego odpływała do Samicy Kierskiej i dalej do Jeziora Kierskiego, nie należy do obowiązków eksploatatora oczyszczalni ścieków w Tarnowie Podgórnym i było jedynie wtórną przyczyną zgłaszanego pogorszenia jakości wody w tym jeziorze;
  3. oprócz zanieczyszczeń dopływających do Jeziora Kierskiego z oczyszczalni ścieków
    w Tarnowie Podgórnym, do jeziora dopływają również zanieczyszczenia z innych źródeł – tu zidentyfikowano zanieczyszczenia obszarowe rolnictwa – jednak to zanieczyszczenia wypływające z oczyszczalni ścieków w Tarnowie Podgórnym, stanowią przeważającą składową pogarszającego się stanu Jeziora Kierskiego;
  4. na podstawie uzyskanych wyników badań wody pobranej z Jeziora Kierskiego wywnioskowano, że żadne wartości wskaźników zanieczyszczeń zbadane w próbkach pobranych dnia 20 kwietnia br. nie są wyższe niż wartości wskaźników zanieczyszczeń zbadane w ramach państwowego monitoringu środowiska w podobnym okresie w latach poprzednich, tj. w marcu 2017 roku
    i w marcu 2020 roku, jednak aktualnie nie jest możliwe określenie jaki długotrwały wpływ na jakość wody w Jeziorze Kierskim będzie miał dopływ znacznej ilości biogenów wraz ze ściekami pochodzącymi z kontrolowanej oczyszczalni, jednak intensywny zakwit wczesną wiosną br. zimnolubnych sinic, wskazuje na zachwianie równowagi ekologicznej tego
    zbiornika wodnego;
  5. eksploatator oczyszczalni ścieków w Tarnowie Podgórnym nie podjął z odpowiednim wyprzedzeniem wszystkich możliwych do realizacji działań, które pozwoliłyby zabezpieczyć środowisko przed zanieczyszczeniem w wyniku występowania okresowych zaburzeń technologicznych pracy oczyszczalni ścieków w Tarnowie Podgórnym, np. poprzez kontrolę dostawców wprowadzających do urządzeń kanalizacyjnych ścieków przemysłowych, których incydentalnie zła jakość na dopływie do oczyszczalni doprowadzała okresowo do istotnego pogorszenia jakości odprowadzanych ścieków.

Działania podejmowane przez WWIOŚ

Wobec ustaleń kontroli Wielkopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska podejmie stosowne działania pokontrolne, adekwatne do rangi naruszeń. O wszystkich decyzjach podjętych przez WWIOŚ w temacie zanieczyszczenia Jeziora Kierskiego będziemy informować w osobnych komunikatach, za pośrednictwem strony internetowej Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Poznaniu.